O tym, że upadłość konsumencka po 24 marca 2020 r. wygląda zasadniczo inaczej niż poprzednie postępowanie pisaliśmy już wielokrotnie. Ze szczegółami można zapoznać się m.in. w niniejszym artykule: Upadłość konsumencka. Niemniej, w ramach niniejszego wpisu skupimy się na tym, aby wskazać Państwu w jakich sytuacjach sąd może odmówić upadłemu oddłużenia na gruncie obowiązujących przepisów.
Przesłanką oddalenia wniosku o upadłość, przed nowelizacją, było umyślne działanie lub rażące niedbalstwo w doprowadzeniu lub pogłębianiu stanu niewypłacalności. Warunki te już nie obowiązują. Na gruncie aktualnego stanu prawnego sąd ogłasza upadłość, gdy konsument wykaże, że popadł w stan niewypłacalności. Wydanie postanowienia o ogłoszeniu upadłości nie oznacza jednak automatycznego oddłużenia, a przyczyny powstania stanu niewypłacalności i skala zawinienia upadłego również mają znaczenie, lecz w późniejszym etapie. Moment weryfikacji tych okoliczności ma miejsce na końcu postępowania.
Moralność płatnicza dłużnika
Mimo tego, że ustawodawca nie zrezygnował całkowicie z badania moralności płatniczej dłużnika, to dokonał znacznej liberalizacji tego kryterium. Zgodnie z treścią art. 491a (14a) PU do:
- odmowy oddłużenia;
- odmowy ustalenia planu spłaty wierzycieli;
- warunkowego umorzenia zobowiązań;
może dojść w dwóch przypadkach
Doprowadzenie do niewypłacalności lub celowe i istotne zwiększenie jej stopnia
Pierwszy z dwóch przypadków przewiduje możliwość zakończenia postępowania upadłościowego bez upragnionego przez upadłego celu, gdy:
"(...) doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań".
Innymi słowy, ustalenie przez sąd jakoby upadły umyślnie doprowadził do utraty zdolności do spłaty wymagalnych zobowiązań pieniężnych może stanowić podstawę do odmowy oddłużenia (lub ustalenia planu spłaty).
Przykładem takiego zachowania jest sytuacja, w której dłużnik świadomie posługiwał się fałszywym oświadczeniem o swoim dochodzie składając aplikację o kolejny kredyt. Celowe wprowadzenie wierzyciela w błąd, nie dość, że może rodzić konsekwencje karne, to prowadzi do nieuzyskania oddłużenia.
Kontakt z kancelarią
Potrzebujesz pomocy w uzyskaniu oddłużenia w ramach upadłości? 58 380 26 56 lub sprawdź jak pomagamy!
"Recydywa" upadłościowa
Drugą przesłanką, która może skutkować dyskwalifikacją w kontekście oddłużenia jest tzw. recydywa upadłościowa. Oznacza ona, że w przypadku upadłego wobec którego:
"(...) w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości (...) prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań"
sąd także może odmówić oddłużenia lub ustalenia planu spłaty. Należy pamiętać, że powyższa przesłanka jest niezależna od trybu wcześniejszego postępowania (wobec przedsiębiorcy lub konsumenta), ani zakresu umorzenia. Istotny pozostaje jedynie fakt, że do samego oddłużenia doszło.
Czy powyższe przesłanki mają charakter bezwzględny w kontekście odmowy oddłużenia?
Na szczęście dla wielu dłużników - nie, nie mają takiego charakteru. Mimo wystąpienia jednego z dwóch wspomnianych warunków sąd może umorzyć zobowiązania upadłego lub ustanowić plan spłaty (i następnie oddłużyć). Konieczne do tego jest jednak wystąpienie tzw. klauzul rozsądku.
Klauzulami będą względy humanitarne lub względy słuszności. Ustawodawca nie precyzuje sposobu rozumowania tychże klauzul. Daje to tym samym dość dużą swobodę w posługiwaniu się przepisami biorąc pod uwagę również aspekty pozaprawne. Klauzule mogą występować w danym stanie faktycznym samodzielnie lub wspólnie.
Względy humanitarne
Względy humanitarne odnoszą się w sposób bezpośredni do osoby, a także czci i godności samego upadłego. W kontekście względów humanitarnych sąd dokonuje oceny, czy odmowa oddłużenia nie będzie nadmierną "karą" mając na uwadze okoliczności, w których znajduje się upadły.
Przykład, w którym potencjalnie można mówić o występowaniu względów humanitaryzmu, dotyczy osoby w wieku emerytalnym bez żadnej perspektywy zarobkowej.
Szybki kontakt: 58 380 26 56
Zachęcamy do zapoznania się z historią naszego klienta - Artura Ligęski, który w wywiadzie opowiada o przyczynach swojej upadłości!
Względy słuszności
Z kolei względy słuszności odnoszą się do norm moralnych oraz obyczajowych obowiązujących w "środowisku" upadłego. Sąd weryfikuje czy normy te mogły w pewnym stopniu uzasadniać poczynania upadłego będące w sprzeczności z przepisami prawa.
Przykładem takiego zachowania może być nieuzasadnione zadłużanie się podyktowane utratą zdrowia psychicznego.
Autor artykułu:
Filip Kozik – syndyk i doradca restrukturyzacyjny, specjalizujący się w sprawach na gruncie prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego.