Upadłość konsumencka a rozwód. Recepta na problemy?

Czy upadłość konsumencka i rozwód idą ze sobą w parze? Nierzadko dzieję się tak, iż problemy finansowe wpływają negatywnie na funkcjonowanie małżeństwa, stając się przyczyną kłótni i konfliktów, które w ostateczności prowadzą do złożenia pozwu o rozwód. Można rzec, iż wówczas małżonkowie nie dokonują jakiejkolwiek kalkulacji nakierowanej na uniknięcie współodpowiedzialności za długi a ich postępowanie wypływa tylko i wyłącznie z chęci uwolnienia się od niezdrowej relacji. Z drugiej strony zdarza się jednak, iż małżonkowie zdając sobie sprawę ze swojego trudnego położenia, chcąc uciec od długów, wybierają rozwód jako formę „leku na całe zło”. Czy słusznie?

Rozwód = rozdzielność majątkowa

Wspólność majątkowa małżeńska trwa pomiędzy małżonkami tak długo jak długo formalnie istnieje ich małżeństwo. Nie dotyczy to oczywiście przypadków kiedy zawarli oni umowę majątkową małżeńską wprowadzająca w ich związku odmienny ustrój. Małżeństwo zaś trwa tak długo dopóki wyrok w sprawie o rozwód nie stanie się prawomocny. W zależności zatem od tego czy małżonkowie są zgodni w kwestii rozwodu czy też czynią sobie w tym względzie wzajemne przeszkody od złożenia pozwu o rozwód do ustania wspólności może minąć od kilku miesięcy nawet do kilku lat.

Upadłość konsumencka i rozwód - im dawniej tym lepiej!

Najczęstszym pytaniem zadawanym przy okazji rozwodów o podłożu finansowym jest to czy uchroni mnie on przed odpowiedzialnością za długi współmałżonka i utratą majątku? Odpowiedź, jak to u prawników, może być tylko jedna – to zależy… Zależy zaś od tego kiedy sąd wydał wyrok rozwodowy oraz od tego kiedy złożyliśmy pozew o rozwód, a kiedy wniosek o upadłość konsumencką.

Ustanowienie rozdzielności majątkowej w wyniku rozwodu w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest bowiem bezskuteczne w stosunku do masy upadłości, chyba że pozew w sprawie został złożony co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Więcej na temat odpowiedzialności małżonków za zobowiązania!

Przepis przepisem ale czy można to wyjaśnić prościej? Owszem, a co więcej dla bardziej czytelnego przełożenia treści ustawy na codzienne życie najlepsze będzie wyodrębnienie kilku sytuacji faktycznych:

Kazus 1.

Pozew o rozwód został wniesiony do sądu w dniu 30 grudnia 2018 r., a wyrok w tej sprawie zapadł w dniu 6 czerwca 2020 r. Wniosek o ogłoszenie upadłości wpłynął do sądu w dniu 2 stycznia 2021 r.

Ustanowienie rozdzielności majątkowej będzie skuteczne wobec masy upadłości ponieważ pozew o rozwód został wniesiony do sądu co najmniej na dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Powstanie rozdzielności jest skuteczne, bez względu na datę wydania przez sąd orzeczenia.

Kazus 2.

Pozew o rozwód został wniesiony do sądu w dniu 18 marca 2019 r., a wyrok w tej sprawie zapadł w dniu 29 września 2019 r. Wniosek o ogłoszenie upadłości wpłynął do sądu w dniu 30 listopada 2020 r.

Jeżeli pozew wpłynie do sądu w ciągu dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, to ustanowienie rozdzielności majątkowej jest skuteczne wobec masy upadłości, gdy orzeczenie sądu zapadło przed upływem roku przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości.

Kazus 3.

Pozew o rozwód został wniesiony do sądu w dniu 18 marca 2019 r., a wyrok w tej sprawie zapadł w dniu 1 stycznia 2020 r. Wniosek o ogłoszenie upadłości wpłynął do sądu w dniu 30 listopada 2020 r.

Jeżeli orzeczenie zapadło w ciągu roku przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości ustanie wspólności majątkowej jest zawsze bezskuteczne wobec masy upadłości.

Sprawdź jak działa upadłość konsumencka, krok po kroku!

Skuteczność, bezskuteczność - ale co z tym majątkiem?

Na skutek ustania wspólności majątkowej małżeńskiej przekształca się ona we wspólność w częściach ułamkowych. Powstają wówczas dwa majątki: majątek osobisty każdego z małżonków i majątek wspólny.

Jeżeli ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej w wyniku rozwodu jest skuteczne wobec wierzycieli upadłego, do masy upadłości wchodzi majątek osobisty upadłego oraz udział w majątku wspólnym. Jeżeli natomiast – bezskuteczne - cały majątek wspólny, wchodzi do masy upadłości. W takim zaś przypadku małżonkom nie uda się „uratować” nic z tego, co wspólnie nabyli w trakcie trwania małżeństwa bowiem wszystko to wejdzie do masy upadłości dla zaspokojenia wierzycieli i spłaty długów.

Pozorne koło ratunkowe

Zeszłoroczne zmiany w przepisach otworzyły furtkę do przeciwstawienia się przez małżonków upadłych uznaniu wyroku rozwodowego bezskutecznym dając im jednakowoż do ręki nie do końca pasujący klucz. Rozwiedziony małżonek upadłego może w drodze powództwa żądać uznania rozdzielności majątkowej za skuteczną w stosunku do masy upadłości, jeżeli w chwili jej powstania nie wiedział o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości, a powstanie rozdzielności nie doprowadziło do pokrzywdzenia wierzycieli.

Bez wątpienia złożoność relacji małżeńskich pozwala dopuścić sytuację braku wiedzy jednego z małżonków o długach generowanych przez drugiego, ukrywania ich i nawet wieloletniego wspólnego pożycia z utrzymaniem tajemnicy o setkach tysięcy zadłużenia. Tym samym zadośćuczynienie pierwszej przesłance opisywanego powództwa nie musi w istocie nastręczać trudności. Sprawa komplikuje się o wiele bardziej, czyniąc prawdopodobieństwo uwzględnienia powództwa znikomym, a wręcz niemożliwym, gdy przychodzi do wykazania braku pokrzywdzenia wierzycieli na skutek ustania wspólności majątkowej. Wydaje się zatem, iż cel, dla którego ustawodawca wprowadził analizowany zapis w istocie nie będzie mógł zostać osiągnięty.