Upadłość firmy, w zdecydowanej większości przypadków, jest ostatnią deską ratunku dla każdego przedsiębiorcy lub osób zasiadających w ich organach. Mimo zaistniałych wcześniej problemów skuteczne złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie może mieć pozytywne przełożenie na zakres odpowiedzialności osobistej, majątkowej, a nawet karnej. M.in. z tych względów bardzo istotne jest podejmowanie racjonalnych i przemyślanych decyzji w sytuacjach kryzysowych jakimi są utrata płynności finansowej, czy nadmierne zadłużenie. Należy też pamiętać, że w określonych przypadkach ogłoszenie upadłości nie musi być jedynym właściwym rozwiązaniem. Niewypłacalne podmioty mogą skorzystać też z innych rozwiązań jakimi są m.in. upadłość w ramach pre-packu lub restrukturyzacja przedsiębiorstwa.
Jak ogłosić upadłość firmy?
Wniosek powinien zostać złożony poprzez Krajowy Rejestr Sądowy w terminie 30 dni od momentu zaprzestania regulowania swoich zobowiązań pieniężnych, tzn. od momentu powstania stanu niewypłacalności. Decyzja o ogłoszeniu upadłości firmy nie należy do prostych, ale w wielu przypadkach jest jedyną szansą na wyjście z długów.
Postępowanie jest inicjowane poprzez złożenie stosownych dokumentów do właściwego sądu rejonowego. Następnie, sąd upadłościowy dokonuje weryfikacji wniosku pod kątem warunków formalnych oraz fiskalnych.
Kto i kiedy powinien złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości firmy?
Przepisy prawa upadłościowego stosuję się wobec przedsiębiorców w rozumieniu kodeksu cywilnego. Będą to m.in.:
- osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą;
- spółki osobowe oraz kapitałowe.
Nadto, te same regulacje przekładają się na ewentualne postępowania prowadzone wobec spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, prostych spółek akcyjnych i spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej. Podobnie zresztą jak i w stosunku do wspólników spółek osobowych i wspólników spółek partnerskich. Osobami uprawnionymi do złożenia wniosku o upadłość przedsiębiorstwa są ich reprezentanci. W kontekście jednoosobowej działalności gospodarczej będzie to główny zainteresowany, czyli sam przedsiębiorca. Gdy zaistnieje podstawa do złożenia wniosku o upadłość spółki osobowej, to obowiązek ten spoczywa na wspólniku ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania (np. wspólnik w spółce jawnej lub komplementariusz w spółce komandytowej). W odniesieniu do spółki z o.o. lub akcyjnej obowiązek złożenia wniosku o upadłość powinien być wykonany przez zarząd. Należy jednak pamiętać, że uprawienie przysługuje również prokurentowi. Należy także pamiętać, że postępowanie upadłościowe może zostać rozpoczęte w wyniku złożenia wniosku o upadłość przez wierzyciela. Skutkiem takiego rozwiązania są jednak liczne negatywne konsekwencje zaniechania złożenia wniosku o upadłość przez samego dłużnika.
Zaistnienie stanu niewypłacalności, który to jest podstawą do ogłoszenia upadłości, inicjuje 30-dniowy termin na złożenie wniosku do właściwego sądu rejonowego. Z tego też względu bardzo istotne jest precyzyjne pilnowanie terminów płatności i podejmowanie odpowiednich kroków zaradczych z wyprzedzeniem.
Ustawodawca wskazuje na dwie definicje niewypłacalności.
Niewypłacalność na skutek utraty płynności finansowej
Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Przykładem utraty zdolności może być m.in. cofnięcie koncesji, gdy przedsiębiorstwo opierało swój byt o działalność koncesjonowaną. Jeśli okoliczności są mniej oczywiste, to dłużnik może skorzystać z domniemania, które zakłada że dłużnik utracił zdolność do wykonywania zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w spłatach przekracza trzy miesiące.
Nadmierne zadłużenie a niewypłacalność
Definicja ta stosowna jest wyłącznie do osób prawnych i tzw. ułomnych osób prawnych. Zgodnie z brzmieniem ustawy, dłużnik jest również niewypłacalny wtedy, kiedy zobowiązania przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące. Ustawodawca przewidział także domniemanie. Zobowiązania przekraczają wartość posiadanego majątku, jeśli zgodnie z bilansem jego zobowiązania, z wyjątkiem rezerw na zobowiązania oraz zobowiązań wobec jednostek powiązanych, przekraczają wartość jego aktywów, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące.
"Brak majątku po stronie niewypłacalnego przedsiębiorstwa nie zwalnia z obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości firmy w terminie"
Bankructwo firmy, inne przesłanki
O ile stan niewypłacalności jest najistotniejszą determinantą w kontekście terminu do złożenia wniosku o upadłość, o tyle nie oznacza to, że jest jedyną przesłanką umożliwiającą ogłoszenie upadłości. Ustawa prawo upadłościowe przewiduje również inne kryteria. Wśród nich wymienia się m.in. majątek odpowiedniej wartości oraz wielość wierzycieli.
Majątek a upadłość
Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów. Należy też pamiętać, że zabezpieczenia ustanowione na majątku dłużnika w postaci hipoteki, zastawu i innych w znacznym stopniu obniżają szanse na ogłoszenie upadłości. W praktyce najbardziej pożądanym w perspektywie ogłoszenia upadłości jest gotówka lub środki zgromadzone na rachunku bankowym.
Wielość wierzycieli
Kolejnym z warunków jest wielość wierzycieli. Zasada ta wynika z art. 1 ustawy Prawo upadłościowe i wskazuje, że ustawa reguluje m.in. zasady wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników będących przedsiębiorcami. Stąd nie jest możliwe wszczęcie postępowania upadłościowego wobec dłużnika, który posiada tylko jednego wierzyciela - nawet jeśli przysługuje mu kilka wierzytelności z różnych tytułów.
Należy jednak pamiętać, że utrata zdolności spłaty jednego z zobowiązań w najbliższej perspektywie aktywuje kolejne zaległości. Sztuczne podtrzymywanie takiego stanu poprzez spłatę pozostałych zobowiązań kosztem jednego może wiązać się z ryzykiem ponoszenia odpowiedzialności karnej.
Konsekwencje niezłożenia wniosku o upadłość firmy
Brak wniosku o ogłoszenie upadłości firmy w terminie może skutkować m.in. odpowiedzialnością cywilną, czy karną, przedsiębiorcy lub członków organu odpowiadających za sprawy danego podmiotu.
Wśród negatywnych skutków zaniechania złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości można wymienić odpowiedzialność:
- odszkodowawczą wynikającą z art. 21 ust. 3 Prawa upadłościowego;
- członków zarządu spółki z o.o. majątkiem osobistym za zobowiązania spółki na gruncie art. 299 Kodeksu spółek handlowych;
- oraz członków zarządu za zobowiązania podatkowe, co wynika z art. 116 Ordynacji podatkowej;
a także:
- orzeczenie o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej na okres od 1 roku do 10 lat, zgodnie z art. 373 ust. 1 Prawa upadłościowego.
Więcej na temat upadłości spółki z o.o.
Skutki ogłoszenia upadłości
Ogłoszenie upadłości firmy rodzi wiele określonych skutków w sferze majątkowej, czy zobowiązań, kwestii spadkowych lub małżeńskich ustrojów majątkowych. Obliguje również samego dłużnika do podjęcia odpowiednich czynności. Poniżej zostały wymienione jedynie wybrane aspekty.
Dłużnik przedsiębiorca
W momencie ogłoszenia upadłości firmy występuje konieczność wskazania oraz wydania majątku syndykowi. Obowiązek ten dotyczy także wszelkich dokumentów, które dotyczą działalności, majątku oraz rozliczeń upadłego. Dodatkowo, upadły lub organ go reprezentujący zobowiązany jest do udzielania syndykowi i sędziemu-komisarzowi wyjaśnień dotyczących swojego majątku.
Masa upadłości
Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staję się tzw. masą upadłości. Służy ona temu, aby w drodze likwidacji, zaspokoić wierzycieli. Do masy upadłości wchodzą również aktywa, które upadły nabył w toku postępowania upadłościowego. Warto pamiętać, iż w przypadku osób fizycznych nie ma rozgraniczenia między majątkiem prywatnym, a firmowym. Do masy upadłości wchodzą zarówno cenne aktywa nabyte w związku z firmą, jak i prywatna nieruchomość.
Ustawodawca przewiduje też możliwość wyłączenia określonego mienia z masy upadłości. Zarówno z mocy prawa, jak i na wniosek.
Działalność gospodarcza a upadłość
Wraz z nowelizacją doszło do zmian w zakresie traktowania upadłego przedsiębiorcy, który prowadził jednoosobową działalność gospodarczą. Z korzyścią dla upadłych będą oni mogli aplikować o wydanie środków na wynajem innego lokalu mieszkalnego na okres od roku do dwóch lat, jeśli w toku postępowania upadłościowego utracą faktycznie zamieszkiwaną nieruchomość. Dodatkowo procedura nakazuje prowadzenie postępowania w taki sposób, aby osoba fizyczna mogła liczyć na umorzenie zobowiązań niewykonanych w postępowaniu upadłościowym. Oznacza to, że upadły będzie mógł uzyskać automatyczne oddłużenie lub zostanie ustalony wobec tej osoby plan spłaty wierzycieli.
Jak ogłosić upadłość firmy po zmianach w 2020 r.
Na skutek nowelizacji przepisów z marca 2020 r. doszło do istotnych zmian. Zarówno konsumenci, jak i przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi, spotkają się z inną procedurą upadłościową, jeśli złożą wnioski na nowych zasadach. Co ulega zmianie? Po pierwsze, cel postępowania prowadzonego wobec przedsiębiorcy jest nieco inny. Procedura powinna być prowadzona w ten sposób, aby umożliwić jego oddłużenie. Po drugie, upadłość firmy (osoby fizycznej) może zakończyć się poprzez a) natychmiastowe oddłużenie, b) warunkowe oddłużenie lub c) wykonanie planu spłaty wierzycieli. Po trzecie, plan spłaty wierzycieli traci swój obligatoryjny charakter. Po czwarte, upadły przedsiębiorca może otrzymać środki na najem, gdy utraci nieruchomość w trakcie upadłości.
Więcej na temat zmian w upadłości przedsiębiorstwa 2020!
Jakie długi podlegają umorzeniu po upadłości firmy jednoosobowej?
Zasadniczo umorzeniu podlegają wszystkie zobowiązania pieniężne, które powstały przed dniem ogłoszenia upadłości. Co za tym idzie, umorzeniu mogą podlegać zobowiązania względem banków i innych instytucji pożyczkowych, a także dotyczące kontrahentów, urzędu skarbowego, czy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Wyjątkiem są jedynie zobowiązania ujęte w art. 491(21) ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe. Będą to m.in. alimenty, czy odszkodowanie na osobie. Co istotne, na umorzenie zobowiązań na skutek upadłości firmy może liczyć jedynie osoba fizyczna. Względem osób prawnych (np. spółka z o.o.) nie są przewidywane jakiekolwiek umorzenia zobowiązań.
Restrukturyzacja firmy jako alternatywa
Wniosek restrukturyzacyjny jest wielokrotnie solidną alternatywą dla danej firmy, która winna również rozważyć ogłoszenie upadłości. O ile ogłoszenie bankructwa to ostatnia deska ratunkowa, o tyle celem restrukturyzacji jest zapobieżenie ogłoszeniu upadłości. Co więcej, restrukturyzacja jest również orężem w sytuacji, gdy upadłość jest inicjowana przez wierzyciela. Sąd ogłasza upadłość dopiero po rozpoznaniu wniosku restrukturyzacyjnego lub zakończeniu postępowania. Ma ona bowiem prymat nad upadłością. Postępowanie restrukturyzacyjne ma związek z utrzymaniem płynności finansowej na poziomie, który pozwala regulować zobowiązania finansowej wobec stałych kontrahentów i pracowników (koszty operacyjne).
Potrzebujesz więcej informacji? Kancelaria prawna KL Law Polska!
Skontaktuj się z nami: 58 380 26 56 lub sprawdź jak pomagamy!